Co robić aby łatwiej zapamiętywać?
Gdyby zapytać przypadkowych przechodniów jakie uczucia lub skojarzenia wywołuje u nich słowo „nauka” większość zapewne odpowiedziałaby, że źle im się kojarzy, z nudną książką lub podręcznikiem kartkowanym wiele razy, ze zmęczeniem a nawet bólem głowy 🙂 Z lekcjami podczas których po kryjomu się przysypiało lub stresującymi sprawdzianami lub testami. I nic w tym dziwnego – nasza nauka w większości przypadków polegała na kilkukrotnym czytaniu tego samego materiału. Aż nie chce się wracać pamięcią do tego czasu! Ale mam dobrą wiadomość – to wcale nie musi tak wyglądać.
Jak pomóc dziecku w nauce?
Nauka w dzisiejszych czasach jest bardzo ważna. Postęp cywilizacyjny szczególnie w dziedzinach technicznych idzie do przodu w zastraszająco szybkim tempie. Z każdej strony mamy ogrom różnych informacji które muszą być szybko przetworzone przez nasz mózg. Jesteśmy zmuszeni do ciągłej nauki. Niestety nikt nam nie pokazał jak się uczyć. Wiele razy słyszeliśmy tylko komunikaty: „bardziej się przyłóż”, „czytaj uważniej” lub „więcej pracuj” – ale mało kto pokazał nam jak uczyć się efektywnie i skutecznie.
Na każdym etapie edukacji dzieci uczą się prawie tego samego i powtarzają tę samą wiedzę. A później znowu trzeba się tego nauczyć do testów końcowych lub matury. Czasami jeszcze powtarzamy to na studiach. Co za strata czasu! Czy nie lepiej byłoby się tego nauczyć raz a skutecznie? Dając dzieciom narzędzie – ucząc je odpowiednich metod i technik nauki sprawimy, że przyswajane przez nich informacje zamiast w pamięci krótkotrwałej zakodują się na dłużej: w pamięci długotrwałej. Na szczęście nigdy nie jest za późno by zmienić strategię uczenia się.
Może nam się tu nasunąć pytanie, że przecież niektóre dzieci są zdolniejsze, mają wyższy iloraz inteligencji, dobrze się uczą więc to od tego może zależeć efektywność nauki. Jest to słuszny trop – owszem niektórzy przetwarzają informacje w szybszy sposób niż inni. Ale czy to znaczy, że ci „inni” są na straconej pozycji? Nie. Oni tylko potrzebują trochę więcej czasu na naukę. Inteligencja i pamięć, podobnie jak wszystko inne, mogą być doskonalone.
Jak rozmawiać z naszym mózgiem?
Wiedza o tym jak się uczyć pozwoli nam uczyć się efektywnie i skutecznie, poświęcając jak najmniej czasu by przyswoić jak najwięcej informacji i by zdobyta wiedza została z nami na dłużej niż do jutrzejszego testu. U zdecydowanej większości uczniów nauka wygląda w ten sposób, że czytają kawałek podręcznika, potem po jakimś czasie uświadamiają sobie, że przecież nadal nic nie umieją więc czytają to samo jeszcze raz. Bardziej wytrwali robią to dodatkowo jeszcze raz lub dwa razy. Podczas takiej nauki niejednokrotnie następuje znużenie i pojawia się przekonanie, że mam słabą pamięć bo przecież nadal nic z tego nie pamiętam i nie umiem. I już mamy wytłumaczenie słabszych wyników w teście. Dzieci mają przekonanie, że mają kiepską pamięć i nie robią (nie potrafią zrobić) nic by to zmienić.
Co zrobić aby nauka nie była nudna?
W takim razie jak się uczyć by się nauczyć? Gdy uczymy się z podręcznika warto po przeczytaniu kilku stron spróbować zrobić sobie z pamięci notatkę z tego co przeczytaliśmy – najbardziej skuteczna byłaby notatka graficzna w formie mapy myśli – bo po pierwsze tworzenie i rysowanie mapy myśli angażuje obie półkule naszego mózgu, a po drugie gdy okaże się, że o czymś zapomnieliśmy łatwiej będzie to umieścić na mapie niż gdybyśmy robili notatkę standardowo – czyli liniowo wypisywali najważniejsze informacje. Po trzecie – mapa myśli świetnie sprawdza się przy powtórkach materiału. Ucząc się dat czy słówek języka obcego warto tworzyć zabawne skojarzenia. Podstawowym językiem naszego mózgu jest obraz – gdy słyszymy na przykład słowo „kot” w naszym mózgu pojawia się obraz jakiegoś kota a nie napisane słowo „kot”. Trudne słówka języków obcych czy nazw geograficznych warto zamienić na barwne obrazy i połączyć w naszej wyobraźni zabawnymi skojarzeniami i historiami. Nasz mózg nie lubi nudy dlatego warto użyć koloru, zapachu, dźwięku w naszych wyobrażeniach.
Trzeba też pamiętać, że równie ważna jak nauka (albo nawet ważniejsza) jest aktywna powtórka. Możemy do tego wykorzystać fiszki, próbować robić mapy myśli lub jakieś testy, albo po prostu poprosić kogoś o odpytanie nas 🙂
Na początku może się wydawać, że taka nauka bazująca na tworzeniu skojarzeń i historyjek jest bardziej czasochłonna, że szybciej nauczymy się tego po prostu wkuwając. Ale już po kilku takich próbach nasz umysł przyzwyczai się (i polubi) taką pracę. Można też skorzystać z organizowanego przez nas treningu pamięci, którego celem jest poprawa szybkości myślenia, koncentracji i tworzenia skojarzeń a potem wykorzystanie tych umiejętności w nauce dat, słówek języka obcego czy definicji.
Gdy zdobędziemy umiejętność efektywnej i skutecznej nauki o wiele mniej czasu będziemy na nią poświęcać i wiedza dłużej zostanie w naszej głowie. Wolny czas można wtedy wykorzystać na odpoczynek, przyjemności lub … naukę czegoś nowego 🙂
