Jak dużo informacji przechowuje nasz mózg po nauce?
Po kilku tygodniach po egzaminie nie pamiętasz wielu istotnych informacji, choć wydawało Ci się, że wszystkiego dobrze się nauczyłeś i doskonale zrozumiałeś temat? Efektywna nauka to nie tylko łatwość i szybkość uczenia się, ale także trwałość i niezawodność zdobytej wiedzy. Dlaczego nasza wiedza ulatuje i jak poradzić sobie z tym problemem?
W XIX wieku psycholog Herman Ebbinghaus przeanalizował zależność pomiędzy ilością przechowywanych informacji, a upływem czasu i skonstruował krzywą zapominania. Według jego badań naukowych nasz mózg zapomina większość przyswojonych treści krótko po zakończeniu nauki, aby po pięciu dniach osiągnąć poziom około 25% wcześniej zdobytej wiedzy. W kolejnych dniach spadek ilości zapamiętanych informacji nie jest już tak gwałtowny i unosi się na poziomie około 20% w trzydziestym dniu. Jednak jest to przerażające, że większość naszej pracy i nauki idzie na marne!
Ile powtórek wykonać aby nasza wiedza była trwała?
Dzieje się tak dlatego, że zaraz po nauce informacje zgromadzone są w pamięci krótkotrwałej. Aby przenieść je do pamięci długotrwałej niezbędne są powtórki. Nieważne jak świetnych technik pamięciowych używamy, to i tak nasz mózg ma tendencję do zapominania i część z przyswojonych informacji po prostu utracimy. Nasz mózg chce zrobić miejsce na nową wiedzę, a my powtarzając, podkreślamy, że te konkretne informacje są dla nas ważne. Według Tony’ego Buzana, jednego z największych autorytetów z dziedziny technik uczenia się, średnio potrzebujemy powtórzyć informację co najmniej pięciokrotnie, zanim zostanie przeniesiona ona na stałe do pamięci długotrwałej. Powinniśmy zatem regularnie powracać do tego czego uczyliśmy się przy użyciu jednej lub większej ilości technik pamięciowych. Tony Buzan zaleca, aby powtarzać nowo poznany materiał w następujących odstępach czasu: zaraz po nauce, dzień później, tydzień później, miesiąc później oraz trzy do sześciu miesięcy po pierwszym nauczeniu się materiału. Wówczas dobrze oswoimy się z materiałem i stanie się on „naszą wiedzą”.
Za każdym razem, gdy powracamy do informacji, której uczyliśmy się wcześniej, nie tylko ją odświeżamy, ale także wzbogacamy ją o naszą aktualną wiedzę – łączymy ją z innymi informacjami i tworzymy większą sieć skojarzeń. Im więcej umiemy, tym łatwiej się uczymy, a im łatwiej się uczymy, tym więcej umiemy. Rezygnując z powtórek, cały czas uczymy się od nowa i odbieramy sobie szansę na solidnie zbudowaną wiedzę, ponieważ nie pamiętamy już podstawy, bazy dla nowych informacji. Dodatkowo, powtórki nie tylko przywracają początkowy stan naszej wiedzy, ale również spowalniają proces zapominania informacji.
Jak wykonać aktywną powtórkę?
Jednak powtórka powtórce nie równa. Najczęstszym błędem pojawiającym się podczas uczenia jest pasywne, bezsensowne powtarzanie tego samego materiału, czyli tak zwane „wkuwanie”. Polega ono na odświeżaniu i ponownym czytaniu tej samej informacji podanej w ten sam sposób co poprzednio. Nie jest to efektywna forma powtórki. Dobrym rozwiązaniem jest aktywna powtórka. Polega ona na przypominaniu sobie informacji, których próbowaliśmy się nauczyć poprzez egzaminowanie samego siebie. Podczas aktywnej powtórki nie możemy korzystać z książek czy notatek, z których uczyliśmy się, musimy zasłonić te informacje i spróbować odtworzyć je z pamięci. Stosowanie technik pamięciowych jest czymś co ułatwia nam aktywne powtarzanie – dzięki stosowaniu skojarzeń, tworzeniu historii i nadawaniu konkretnej informacji kontekstu, dużo łatwiej wydobyć nam z pamięci daną informację. Zaletą aktywnej powtórce jest to, że możemy zobaczyć, którą część materiału już opanowaliśmy, a z którą jeszcze nie jesteśmy dobrze zaznajomieni i na czym jeszcze musimy się skupić.
Powtórka nie jest pierwszym krokiem do zdobywania wiedzy, jednak jest istotnym elementem efektywnej nauki. Systematyczne, rozłożone w czasie, aktywne powtarzanie wzmacnia ślad pamięciowy, sprawiając że proces przyswajania informacji staje się bardziej skuteczny, a wiedza pozostaje z nami na dłużej. Często zostawiamy naukę na ostatnią chwilę, co sprawia, że materiał szybko ulatuje z naszej głowy. Dużo lepiej jest wcześniej zaplanować naukę i regularnie powracać do swoich notatek.
